Dat medewerkers uit Midden- en Oost-Europa ánders zijn dan medewerkers uit Nederland en andere West-Europese landen heb je binnen jullie bedrijf vast al ervaren. Die verschillen zie je niet alleen terug in hogere arbeidsproductiviteit en lager ziekteverzuim. Oost-Europese medewerkers hebben ook bijzonder veel respect voor ouderen, titels en hoger geplaatsten.
Natuurlijk zijn ook Nederlanders beleefd en voorkomend. Maar over het algemeen kun je zeggen dat Nederlanders open en direct zijn, óók in de omgang met mensen die bijvoorbeeld langer gestudeerd hebben of een hogere positie in het bedrijf hebben.
Voor bv. Polen en Roemenen ligt dat anders. Zij gedragen zich bij hoger geplaatsen juist onderdanig en communiceren weinig direct. En een Poolse of Roemeense medewerker op de werkvloer of in de teelt beschouwt ook een medewerker op de administratie of bij HR als ‘hoger geplaatst’. Met alle gevolgen voor de communicatie van dien.
360 graden werkt niet
De effecten daarvan zie je bijvoorbeeld terug in hun ontwijkende antwoorden op directe vragen. En het verklaart ook waarom het in Nederland zo geliefde 360 graden-feedback rondje niet werkt bij medewerkers uit Midden- en Oost-Europa. Zij zullen je nooit direct zeggen wat ze eerlijk van je vinden.
Direct is onbeleefd
Een collega uit Polen, Roemenië, Hongarije of Bulgarije kan zo’n vraag onmogelijk eerlijk beantwoorden. Niet omdat ze er geen mening over zouden hebben, maar omdat ze het als zeer onbeleefd ervaren om dat te doen. In hun land van herkomst zijn ze vaak zo ‘geprogrammeerd’ door hun ouders, grootouders, opvoeders en leraren. Het is zeer ongepast om een leidinggevende of iemand die een hogere positie heeft dan jij feedback te geven. Of om op een directe vraag simpelweg ‘ja’ of ‘nee’ te antwoorden.
Ja en amen
Dat heeft alles te maken de cultuur waarin ze zijn grootgebracht en die nog steeds veel invloed heeft. De communistische geschiedenis en de grote invloed van de rooms-katholieke kerk hebben geleid tot een hiërarchische cultuur. Waarin je geacht wordt ja en amen te zeggen tegen iedereen die hoger staat dan jij. Daardoor is het onmogelijk een weerwoord te geven tegen een leidinggevende.
Alles voor de groep
Dit soort collectivistische landen hebben een cultuur waarin schaamte en ontkenning een grote rol spelen. Uit angst voor gezichtsverlies ten overstaan van de hele groep. Met als gevolg dat mensen zich steeds aan de groep zullen aanpassen. Door je aan het gedrag en de mening van de groep aan te passen, blijf je ermee in harmonie. En in ruil daarvoor krijg je de bescherming en veiligheid die je nodig hebt om te overleven.