Werken jullie met Polen? Dan komt dit praktijkvoorbeeld vast bekend voor.
Een Limburgse fruitteler vertelde laatst over een akkefietje dat hij had met een van zijn werknemers. Hij had Tomek omstandig uitgelegd hoe hij een bepaalde taak in de kas moest doen. Maar toen hij later het werk controleerde, zag hij dat Tomek juist het tegenovergestelde had gedaan van wat hij hem had verteld. Blijkbaar had Tomekt de instructie toch niet goed begrepen, ondanks zijn instemmende geknik en ‘ja’ op de vraag of hij het begreep.
Deze fruitteler had al sinds het begin van de jaren ’90 Polen in dienst. Ze werkten keihard en netjes. Hij ging ervan uit dat hij ze wel kende. Meestal verliep de communicatie – soms met handgebaren – prima.
Niet alleen de taal is anders
Veel bedrijven in de groene sector maar ook bijvoorbeeld in de bouw en de transport/logistiek werken met Poolse medewerkers. Er komen ook steeds meer andere arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. Een van de eerste hobbels in de communicatie op de werkvloer is vaak de taal. Het is immers belangrijk dat instructies goed begrepen worden en de veiligheid niet in het geding komt.
Maar communicatie is meer dan alleen taal; het gaat ook over hoe je met elkaar omgaat. En ook al ligt Polen ‘om de hoek’, er zijn grote cultuurverschillen tussen Polen en Nederlanders. Waar je opgegroeid bent, bepaalt namelijk de bril waarmee je naar de wereld kijkt. Dat geldt natuurlijk voor zowel werkgevers als hun werknemers.
Een Nederlandse werknemer zegt gewoon dat hij of zij iets niet snapt. Een Poolse werknemer niet. Hoe komt dat? Polen hoort net als Nederland bij de EU. Ondanks alle overeenkomsten zijn er grote verschillen. Een belangrijke oorzaak hiervan ligt in de recente geschiedenis.
Erfenis van het communisme
Polen is lang een communistisch land geweest, van 1945 tot 1989. Toen viel het communisme na een decennium van massale volksprotesten onder leiding van vakbondsman Lech Wałęsa. Dat is nog helemaal niet zo lang geleden. Die geschiedenis heeft ook nog steeds invloed op de mentaliteit en werkhouding van de Polen die hier komen werken.
Autoriteit en hiërarchie zijn zeer belangrijk in Polen. Het zit nog steeds niet in het DNA van de Poolse samenleving om proactief te zijn.
Jonge Polen worden nog steeds niet gestimuleerd om vragen te stellen of hun mening te geven. Dat leren ze thuis niet, niet op school en ook niet op hun werk. Integendeel; ze leren daar juist hun mond dicht te houden en te luisteren naar hun meerderen. Vragen stellen is onbeleefd – ook als je iets niet begrijpt.
Hoe overbrug je die cultuurverschillen?
Het is belangrijk om verschillen in werkcultuur te onderkennen zodat ze overbrugd kunnen worden. De basis hiervoor ligt in de samenwerking tussen werknemers en werkgevers. Pas als werkgevers beter communiceren met hun Poolse medewerkers zullen zij ook efficiënter kunnen werken. Alleen als die onderlinge samenwerking soepel loopt, kan het bedrijf goed presteren.
Daarom is het belangrijk dat je duidelijk maakt wat de normen en waarden van het bedrijf zijn, op de werkvloer, in het veld of in de kas. Dat het belangrijk is om te werken volgens de instructies en dat je gerust vragen kunt stellen wanneer je iets niet begrijpt. Dan weet iedereen wat er van hem of haar verwacht wordt.
Een goed moment om te communiceren over de bedrijfsnormen is bijvoorbeeld bij de bedrijfsintroductie van nieuwe medewerkers. De tijd en energie die je hierin steekt, verdien je snel terug doordat de medewerkers goed worden ingewerkt en zich betrokken voelen bij het bedrijf. Dat voorkomt miscommunicatie, en zal leiden tot hogere prestaties en een betere kwaliteit van het werk in het algemeen.